Scholar Education

विरुद्धार्थी शब्द

1) अ हा उपसर्ग लावून तयार झालेले विरुद्धार्थी शब्द .

1. स्वस्थ ×  अस्वस्थ
2. स्वच्छ × अस्वच्छ
3. स्पष्ट × अस्पष्ट
4. स्थिर ×अस्थिर
5. संतोष × असंतोष
6. ज्ञानी × अज्ञानी
7. क्षम्य × अक्षम्य
8. क्षय × अक्षय
9. ज्ञात × अज्ञात
10. ज्ञान × अज्ञान
11. हिंसा × अहिंसा
12. संतुष्ट ×  असंतुष्ट
13. सुरक्षित × असुरक्षित
14. सुर × असुर
15. स्पृश्य ×  अस्पृश्य
16. साधारण × असाधारण
17. सामान्य × असामान्य
18. साध्य  × असाध्य
19. सत्य  × असत्य
20. सहकार × असहकार
21. समर्थ × असमर्थ
22. सफल × असफल
23. समाधान ×  असमाधान
24. समान  × असमान
25. शक्य ×  अशक्य
26. व्यवस्थित  × अव्यवस्थित
27. वैध ×  अवैध
28. विश्वास × अविश्वास
29. विस्मरणीय  × अविस्मरणीय
30. विवेकी ×  अविवेकी
31. विवाहित  ×  अविवाहित
32. विभक्त × अविभक्त
33. विचारी × अविचारी
34. विकारी ×  अविकारी
35. समंजस  ×  असमंजस
36. सभ्य ×   असभ्य
37. शुभ ×   अशुभ
38. शुद्ध ×  अशुद्ध
39. शांत × अशांत
40. शाश्वत ×  अशाश्वत
41. रुंद ×अरुंद
42. रसिक × अरसिक
43. लौकिक  × अलौकिक
44. लिखित  × अलिखित
45. योग्य × अयोग्य
46. यशस्वी  × अयशस्वी
47. मूर्त ×  अमूर्त
48. मर्यादित × अमर्यादित
49. प्रिय × अप्रिय
50. प्रामाणिक ×   अप्रामाणिक
51. प्रसिद्ध ×  अप्रसिद्ध
52. प्रशस्त ×  अप्रशस्त
53. प्रसन्न ×   अप्रसन्न
54. प्रमाण ×   अप्रमाण
55. प्रत्यक्ष ×  अप्रत्यक्ष
56. प्रकट ×   अप्रकट
57. पूर्णांक × अपूर्णांक
58. पूर्ण × अपूर्ण
59. पारदर्शक  × अपारदर्शक
60. पवित्र ×  अपवित्र
61. परिचित × अपरिचित
62. पराजित × अपराजित
63. न्याय ×  अन्याय
64. नीती ×  अनीती
65. दृश्य × अदृश्य
66. तुलनीय ×  अतुलनीय
67. चल × अचल
68. कुशल × अकुशल
69. निश्चित ×  अनिश्चित
70. नियंत्रित ×  अनियंत्रित
71. नित्य  ×  अनित्य
72. नियमित ×   अनियमित

 ‘ना’ हा उपसर्ग लागून तयार झालेले विरुद्धार्थी शब्द

1. इलाज ×  नाईलाज
2. लायक ×  नालायक
3. राजी × नाराजी
4. मर्द × नामर्द
5. बाद ×  नाबाद
6. पास ×   नापास
7. आवडता × नावडता
8. आवड × नावड
9. पसंत × नापसंत
10. खूश × नाखूश
11. कबूल नाकबूल

अन् हा उपसर्ग लागून तयार झालेले विरुद्धार्थी शब्द

1. औरस × अनौरस
2. उदार ×  अनुदार
3. उत्तीर्ण ×  अनुत्तीर्ण
4. इच्छा ×  अनिच्छा
5. आस्था  × अनास्था
6. आसक्त  × अनासक्त
7. आवृत्त ×  अनावृत्त
8. आरोग्य ×  अनारोग्य
9. आदर  × अनादर
10. आवश्यक  × अनावश्यक
11. अवधान  × अनवधान
12. अपेक्षित  × अनपेक्षित
13. अनुभवी × अननुभवी

अनियमित विरुद्धार्थी शब्द

1. हुशार  × मठ्ठ
2. हार  × जीत
3. हर्ष ×  खेद
4. हळू  × जलद
5. हसणे  × रडणे
6. स्वस्त ×  महाग
7. स्वर्ग  ×  नरक
8. स्थूल ×  सूक्ष्म
9. स्तुती × निंदा
10. सौंदर्य × कुरूपता
11. सूर्योदय ×  सूर्यास्त
12. सुबक  × बेढब
13. सुंदर ×  कुरूप
14. सुख × दुःख
15. सुरेल ×  कर्कश
16. सुरुवात  × शेवट
17. साम्य × भेद
18. स्वस्त × महाग
19. स्तुती × निंदा
20. संशय  × खात्री
21. सरळ × वाकडा
22. सनातनी ×  सुधारक
23. सवाल  × जवाब
24. सज्जन × दुर्जन
25. समोर ×   मागे
26. सरळ  × वाकडे
27. शंका ×  खात्री
28. शूर ,धाडसी  × भित्रा
29. शाश्वत  × नश्वर
30. शीघ्र ×  मंद
31. शहाणा ×  मूर्ख
32. वृद्ध  × तरुण
33. वैयक्तिक ×  सार्वजनिक
34. विक्षिप्त × समंजस
35. वर  × वधू
36. वर  × खाली
37. वडिलार्जित ×  स्वकष्टार्जित
38. लांब ×  आखूड
39. लाभ  × तोटा ,हानी
40. लघु ×   विशाल
41. लवकर ×  सावकाश
42. रुचकर  × बेचव
43. रोख ×  उधार
44. राव × रंक
45. राजमार्ग  ×  आडमार्ग
46. रागीट  ×   प्रेमळ
47. रडू ×  हसू
48. मंद × जलद
49. मृदू ×   टणक
50. मोकळे ×  बंदिस्त
51. मैत्री × वैर
52. मृत  × जिवंत
53. मित्र ×  शत्रू
54. मालक ×  नोकर
55. माथा  ×  पायथा
56. मान ×  अपमान
57. मागचा  × पुढचा
58. मंजुळ ×  कर्कश
59. मर्त्य × अमर
60. भाग्यवान ×  दुर्भागी
61. भव्य × चिमुकले
62. भक्कम × कमकुवत
63. भारती  × ओहोटी
64. बोलका  × अबोल
65. बुद्धिमान ×  ढ
66. बलवान × दुर्बल
67. बलाढ्य ×  किरकोळ
68. बरे ×  वाईट
69. फुलणे × कोमेजणे
70. प्रेम × द्वेष
71. पूर्व × पश्चिम
72. प्रारंभ × शेवट
73. प्राचीन × अर्वाचीन
74. पापी × पुण्यवान
75. प्रगती × अधोगती
76. प्रचंड  × चिमुकले
77. प्रखर × सौम्य
78. पक्का  × कच्चा
79. पहिला  × शेवटचा
80. न्यूनता ×  विपुलता
81. निर्मळ  × मळका
82. निर्भय × भित्रा
83. नाशवंत ×  अविनाशी
84. नशीबवान  × कमनशिबी
85. नक्कल  × अस्सल
86. नम्रता ×  उद्धटपणा
87. नवा ×   जुना
88. नफा  × तोटा
89. धूर्त ×  भोळा
90. धीट  ×  भित्रा
91. दोष × गुण
92. देशभक्त ×  देशद्रोह
93. देव ×  दैत्य
94. दूर  × जवळ
95. दुष्ट × सुष्ट
96. दुरुस्त  × नादुरुस्त
97. दीर्घ × ऱ्हस्व
98. दिवस × रात्र
99. दाट  × विरळ
100. थोरला × धाकटा
101. थोर × लहान
102. तेजस्वी  × तेजहीन
103. तेजी  × मंदी
104. तीक्ष्ण ×  बोथट
105. ताजे × शिळे
106. तारक ×  मारक
107. तरुण ×   म्हातारा
108. टिकाऊ × कमकुवत
109. टंचाई विपुलता
110. ज्येष्ठ  ×  कनिष्ठ
111. जलद × सावकाश
112. जमा × खर्च
113. जळणे × विझणे
114. जन्म ×  मृत्यू
115. चोर × साव
116. चूक  × बरोबर
117. चांगले × वाईट
118. चढण ×  उतरण
119. चपळ ×  मंद
120. घट्ट ×   सैल
121. ग्राह्य ×  त्याज्य
122. ग्रामीण  × शहरी
123. गुरु  × शिष्य
124. गुळगुळीत  × खडबडीत
125. गिऱ्हाईक विक्रेता
126. गरीब  × श्रीमंत
127. गतकाल  × भविष्यकाल
128. गच्च ×  सैल
129. खोल ×   उथळ
130. खिन्न ×  प्रसन्न
131. खरेदी ×  विक्री
132. खरे × खोटे
133. कौतुक  × निंदा
134. कोवळे × जून
135. काळा ×  पांढरा
136. काळोख × प्रकाश
137. कृत्रिम ×  नैसर्गिक
138. कृतज्ञ  × कृतघ्न
139. कृष्ण  × धवल
140. कडक × नरम
141. कच्चा ×  पक्का
142. कडू × गोड
143. कठोर ×  मृदू
144. कठीण × मऊ
145. अंधार × उजेड
146. ओला  × सुका
147. उलटा ×  सुलटा
148. ऊन  × सावली
149. उंच ×  ठेंगू
150. उष्ण × थंड
151. उधळ्या × कंजूष
152. उद्धट  × नम्र
153. उताणा × पालथा
154. उच्च ×  नीच
155. उघड × बंद
156. उपयोगी × निरुपयोगी
157. अपकार  ×अपकार
158. उद्घाटन  × समारोप
159. उत्कृष्ट × निकृष्ट
160. उदय  × अस्त
161. इकडे ×  तिकडे
162. आसक्ती  × विरक्ती
163. आरंभ × शेवट
164. आनंद  × दुःख
165. आत ×  बाहेर
166. आकाश ×  पाताळ
167. आळशी  × उद्योगी
168. आशीर्वाद ×  शाप
169. आघाडी × पिछाडी
170. आठवणे  × विसरणे  
171. अवघड ×  सोपे
172. अटक × सुटका
173. अध्ययन  × अध्यापन
174. अर्थपूर्ण ×  निरर्थक
175. अलीकडे  × पलीकडे
176. अमृत ×   विष
177. अनुरूप ×  विजोड

 वेगवेगळे उपसर्ग लागून तयार झालेले विरुद्धार्थी शब्द

1. आकर्षक ×   अनाकर्षक
2. नशीबवान × कमनशिबी
3. सुलक्षणी ×  अवलक्षणी
4. उन्नती  × अवनती
5. इहलौकिक  ×  पारलौकिक
6. स्वावलंबी ×   परावलंबी
7. स्वाधीन  ×  पराधीन
8. स्वातंत्र्य ×  पारतंत्र्य
9. स्वदेश  ×  परदेश
10. स्वतंत्र × परतंत्र
11. स्वकीय ×  परकीय
12. शुभशकुन ×  अपशकुन
13. उपकार × अपकार
14. उत्कृष्ट ×  निकृष्ट
15. उत्कर्ष ×  अपकर्ष
16. अत्यावश्यक  × अनावश्यक
17. अतिवृष्टी × अनावृष्टी
18. सुवार्ता  ×  दुर्वार्ता
19. सुचिन्ह × दुश्चिन्ह
20. सुकाळ ×   दुष्काळ
21. विजय ×  पराजय
22. सुयश  × अपयश
23. सुकर  × दुष्कर
24. सत्कृत्य  × दुष्कृत्य
25. सुदैवी ×  दुर्दैवी
26. सुलभ ×  दुर्लभ
27. सुरक्षित × असुरक्षित
28. सुबोध ×  दुर्बोध
29. सुबुद्धी × दुर्बुद्धी
30. सद्गुण × दुर्गुण
31. होकार ×  नकार
32. सुगंध  ×  दुर्गंध
33. सुगम × दुर्गम
34. सुसंवाद ×  विसंवाद
35. स्मरण × विस्मरण
36. सुसंगत  × विसंगत
37. सजीव × निर्जीव
38. सुस्वरूप  × कुरूप
39. सुसंगती  × कुसंगती
40. सुविख्यात  × कुविख्यात
41. सुपुत्र × कुपुत्र
42. सुविचार  × कुविचार
43. सुस्थिर × अस्थिर
44. सुसह्य  × असह्य
45. सुशिक्षित × अशिक्षित
46. सन्मान  × अपमान
47. सदाचार ×  अनाचार
48. सकारण ×  अकारण  
49. सज्ञान × अज्ञान
50. सत्पात्र  × अपात्र
51. सशक्त × अशक्त
52. सलग × अलग
53. सकर्मक  × अकर्मक
54. सबला ×  अबला
55. सचेतन ×  अचेतन

‘गैर’ , बे , बिन ,अव हे उपसर्ग लागून तयार झालेले विरुद्धार्थी शब्द

1. मान ×  अवमान
2. लागू  × गैरलागू
3. समज ×  गैरसमज
4. सोय ×  गैरसोय
5. हजर ×  गैरहजर
6. शिस्त  × बेशिस्त
7. जबाबदार  × बेजबाबदार
8. सावध ×    बेसावध
9. सुरेल  × बेसूर
10. हिशोबी ×  बेहिशोबी
11. इमानी  × बेईमानी
12. पगारी ×   बिनपगारी
13. चूक ×   बिनचूक
14. कृपा × अवकृपा
15. गुण  × अवगुण
16. गुणी  × अवगुणी

नि ,निः व दुः हे उपसर्ग लागून तयार झालेले विरुद्धार्थी शब्द

1. रोगी  ×  निरोगी
2. संदिग्ध ×   निःसंदिग्ध
3. स्वार्थी  × निःस्वार्थी
4. पापी ×  निष्पापी
5. अपराधी  ×  निरपराधी
6. आधार ×  निराधार
7. आशा  × निराशा
8. उपाय × निरुपाय
9. उपयोगी × निरुपयोगी
10. उपद्रवी ×  निरुपद्रवी
11. उत्साही ×  निरुत्साही
12. लोभी × निर्लोभी
13. व्यसनी  × निर्व्यसनी
14. धनवान × निर्धन
15. लक्ष × दुर्लक्ष