मराठी वाक्प्रचार व त्यांचा अर्थ

 

                    वाक्प्रचार व त्यांचा अर्थ  : -

1. आभाळ गच्च भरणे - आभाळात पावसाचे ढग भरणे.
2. खंत करणे- काळजी करणे,विवंचना करणे .
3. पुटपुटणे – स्वतःशी बोलणे .
4. दिड़्.मूढ होणे – चकित होणे .
5. मोहात पाडणे- भुरळ पाडणे.
6. पक्का निर्धार करणे- ठाम निश्चय करणे.
7. धक्का बसणे – मनाला हादरा बसणे.
8. हळहळणे – वाईट वाटणे.
9. स्वप्नात हरवणे- मनोमन गुंग होणे.
10. थक्क होणे – आश्चर्यचकित होणे,नवल वाटणे .
11. वळण लागणे – वर्तनात अनुकूल बदल होणे.
12. स्वतःच्या पायावर उभे राहणे – स्वावलंबी होणे .
13. अंतःकरण भरून येणे – सद्गदित होणे.
14. जाणीव होणे- कळणे,समजणे.
15. तोंडाला पाणी सुटणे- हाव सुटणे ,मोह पडणे.
16. माफी मागणे – क्षमा मागणे ,दिलगिरी व्यक्त करणे.
17. खाली मान घालणे – शरम वाटणे .
18. संधी हुकणे – मोका निसटणे .
19. वादावादी होणे – भांडण होणे.
20. मैदान गाजवणे – खेळात प्राविण्य मिळवणे.
21. एका पायावर तयार असणे- सदैव तत्पर असणे .
22. आपला वाटणे- जवळचा वाटणे.
23. वारे वाहू लागणे – सारखी चर्चा होणे.
24. हिरमुसणे – उदास होणे,नाराज होणे,निराश होणे.
25. आनंद गगनात न मावणे- खूप आनंद होणे.
26. कपाळावर आठ्या पसरणे- खटकणे.
27. बजावून सांगणे – निक्षून सांगणे .
28. पाल चुकचुकणे – वाईट गोष्टींचा संकेत मिळणे.
29. मन खट्टू होणे- वाईट वाटणे,नाराज होणे.
30. उत्साह ओसंडून वाहणे – खूप आनंद होणे.
31. पाय मुरगळणे- पाय वाकडा होणे.
32. अपशकून मानणे – वाईट शंका येणे .
33. पाठीवर हात ठेवणे – दिलासा देणे .
34. धमाल करणे- मजा करणे.
35. पोट धरून हसणे- खूप हसणे .
36. खळखळून हसणे – मोठ्याने खो खो हसणे.
37. चलबिचल होणे- मनात अस्वस्थ होणे.
38. कावराबावरा होणे – भयभीत होणे , गोंधळने .
39. डोक्यात लख्ख प्रकाश पडणे – पूर्णपणे समजणे.
40. मत परिवर्तन होणे – विचारात बदल होणे.
41. ताब्यात घेणे – सर करणे.
42. माहिती पुरवणे – तपशील देणे .
43. विस्तार करणे – वाढवणे, विस्तृत करणे.
44. निरीक्षण करणे – नीट पाहणी करणे .
45. वास्तव्य करणे – एका जागी राहणे .
46. दर्शन घेणे – डोळ्यांनी पाहणे .
47. ऊर अभिमानाने भरून येणे – मनात अभिमान दाटणे.
48. मुकणे – संधी न मिळणे .
49. उदरनिर्वाह करणे – पोट भरणे.
50. श्रीगणेशा होणे – सुरुवात होणे, आरंभ होणे.
51. चीत करणे – प्रतिस्पर्ध्याची पाठ जमिनीला टेकवणे.
52. पट काढणे – प्रतिस्पर्धी मल्लाची टांग खेचणे .
53. धडे आत्मसात करणे – कौशल्य मिळवणे .
54. तमा न बाळगणे – न जुमानणे,पर्वा न करणे.
55. डोक्याला हात लावून बसणे – हताश होणे.
56. ध्यानात येणे – लक्षात येणे .
57. मरण ओढवणे – मृत्यू येणे .
58. आक्रीत घडणे – वाईट होणे.
59. उपदेश करणे – शिकवण देणे .
60. मनासारखे घडणे – हवे ते मिळणे .
61. वाट्याला येणे – नशिबी येणे .
62. भोगावे लागणे – सहन करावे लागणे .
63. बोटे मोडणे – दोष देणे .
64. टस की मस न होणे – काहीही फरक न पडणे.
65. प्रथा पडणे – रिवाज असणे,रीत लागू होणे.
66. बट्ट्याबोळ होणे – फासणे.
67. बोट ठेवणे – दोष दाखवणे .
68. फैर झाडणे – सरबत्ती सुरु होणे.
69. आलबेल असणे – ठाकठीक असणे .
70. अवसान गोळा होणे – धीर गोळा होणे .
71. कळवळणे – वेदना होणे.
72. हात चोळत गप्प बसणे – नाईलाजाने गप्प होणे.
73.  डावा निघणे – कमी प्रतीचा निघणे.
74. डावे उजवे मानणे – भेद करणे.
75. अंतःकरण जड होणे – दुःख होणे.
76. भ्रमनिरास होणे – विश्वास उडणे.
77. मन हलके होणे – मनावरील ओझे उतरणे.
78. पळ काढणे – पळून जाणे.
79. पोटात गोळा येणे – घाबरणे,धास्तावणे.
80. शिरोधार्य मानणे – अग्रक्रम देणे.
81. ताठा कमी करणे – अहंकार कमी करणे.
82. हात कपाळाला लावणे – हताश होणे.
83. तोंडात बोट घालणे – आश्चर्य वाटणे.
84. हैराण करणे – त्रास देणे .
85. झुंबड उडणे – खूप गर्दी होणे.
86. मान्यता मिळणे – परवानगी मिळणे.
87. धाकधूक होणे – भीती वाटणे.
88. बिघाड होणे – नादुरुस्त होणे.
89. आवर्जून सांगणे – मुद्दामहून सांगणे .
90. भर घालणे – आहे त्यात अधिक जोडणे.
91. मार्गदर्शन करणे – योग्य माहिती देणे.
92. संकल्प करणे – निश्चय करणे, निर्धार करणे.
93. शिक्षणाची गंगा घरोघरी पोहोचविणे – शिक्षणाचा प्रसार सर्वत्र करणे.
94. धन्यवाद देणे  – आभार मानणे.
95. विचारांचा पगडा असणे – विचारांचा प्रभाव असणे.
96. बारीक लक्ष असणे – बारकाईने न्याहाळणे .
97. प्रोत्साहन देणे – उत्तेजन देणे .
98. आस्था असणे – कळकळ असणे, आवड असणे.
99. अभिवादन करणे – वंदन करणे.
100. हातभार लावणे – मदत करणे.
101. संदेश देणे – बहुमोल विचार देणे ,शिकवण देणे .
102. स्थापन करणे – निर्माण करणे .
103. अहोरात्र झटणे – रात्रंदिवस कष्ट करणे.
104. न डगमगणे – न घाबरणे .
105. स्थानापन्न होणे – (खुर्चीवर) बसणे.
106. भूमिका पार पाडणे – दिलेले कार्य व्यवस्थित पार पाडणे.
107. संपन्न होणे – पार पडणे.
108. आकाशाला गवसणी घालणे – अश्यक्य गोष्ट प्राप्त करण्यास धडपडणे .
109. खडकातून पाणी काढणे – कठीण व अशक्य वाटणारी गोष्ट करणे.
110. डोंगर रचणे – खूप मेहनत करणे.
111. मनस्ताप सहन करणे – मानसिक त्रास सोसणे.
112. राखण करणे – रक्षण करणे.
113. पाठ टेकवणे – आराम करणे , झोपणे.
114. सोन्याचे दिवस येणे – समृद्धी येणे .
115. मनाला वेडावून टाकणे – मन मोहून टाकणे .
116. निरुपाय होणे – उपाय नसणे,इलाज न चालणे .
117. टिपून मारणे – नेम धरून मारणे.
118. समीकरण मांडणे – सूत्रबद्ध रचना करणे.
119. वारसा लाभणे – परंपरागत अधिकार मिळणे.
120. शोध घेणे – मागोवा घेणे .
121. प्रेरणा घेणे – स्फूर्ती घेणे .
122. दाद देणे – वाहवा करणे.
123. मान देणे – आदर दाखवणे .
124. पाचारण करणे – बोलावणे .
125. प्रकट करणे – उघड करणे.
126. मोहोर उमटणे – ठसा उमटणे .
127. टुमणे लावणे – सतत मागणी करणे.
128. कान भरणे – उलट-सुलट सांगणे.
129. दोन हात करणे – सामना करणे ,लढाई करणे.
130. प्राणाचे मोल देणे – प्राण गमावणे.
131. पाठ दाखवणे – पळून जाणे.
132. अचूक वेध घेणे – न चुकता नेम साधणे.
133. प्रतिकार करणे – विरोध करणे.
134. प्राणाची पर्वा न करणे – मरणाची भीती न बाळगणे.
135. उड्डाण करणे – झेप घेणे .
136. निर्दालन करणे – समूळ नाश करणे .
137. प्रदान करणे – सन्मानाने बहाल करणे/ देणे.
138. प्राणाची आहुती देणे – प्राणाचे बलिदान करणे.
139. वंदन करणे – नमस्कार करणे.
140. सेवा बजावणे – सेवा करण्याचे कर्तव्य पार पाडणे .
141. परिधान करणे – अंगात घालणे.
142. मन उल्लसित करणे – मन प्रसन्न करणे.
143. झुंबड उडणे- खूप गर्दी होणे.
144. थाप पडणे- पाठिंबा मिळणे.
145. आठवणींना उजाळा देणे – पुन्हा स्मरण होणे.
146. अंथरूण धरणे- आजारात अंथरुणाला खिळून राहणे.
147. जीव तीळ तीळ तुटणे – खूप काळजी वाटणे.
148. बलिदान देणे – प्राण समर्पित करणे.
149. अंतरंगाचा ठाव घेणे – मनात खोलवर जाणवणे.
150. ढसाढसा रडणे – ओक्साबोक्शी जोराने रडणे.
151. डोळ्यांतले पाणी न हटणे – सतत अश्रू वाहत राहणे.
152. जीव घाबराघुबरा होणे – खूप भीती वाटणे.
153. मन सैरभैर होणे – मनात बेचैनी दाटणे.
154. मन हेलावणे – मन गलबलणे.
155. कुशीत घेणे – पोटाशी घेणे,माया करणे.
156. लाड करणे – कौतुक करणे.
157. विचारांचे काहूर माजणे – विचारांनी मन घेरणे.
158. विपरीत घडणे – वाईट घडणे.
159. कानोसा घेणे – अंदाज घेणे , मागोवा घेणे .
160. मन आतुरणे – मन उत्सुक होणे .
161. पुळका येणे – बाजू घेणे .
162. भरती होणे – दाखल होणे .
163. हात पसरणे – मदत मागणे .
164. हायसे वाटणे – समाधान वाटणे .
165. ध्यान देणे – लक्ष देणे .
166. विचारात गढणे – खूप विचारात बुडणे.
167. हरखून जाणे – आनंदी होणे .
168. भान हरपणे – जाणीव न उरणे .
169. हट्ट करणे – आग्रह धरणे.
170. उत्तेजन देणे – प्रोत्साहन देणे .
171. प्रभाव असणे – ठसा असणे.
172. सामील होणे – सहभागी होणे.
173. आढेवेढे घेणे – अनिच्छा व्यक्त करणे.
174. त्याग करणे – सोडून देणे .
175. रखडत चालणे – अडखळत चालणे .
176. दुखापत होणे – इजा होणे.
177. धडा शिकणे – अद्दल घडणे , समज येणे.
178. हातभार लावणे – मदत करणे.
179. धूम ठोकणे – पळून जाणे .
180. दम लागणे – धाप लागणे .
181. कटकट वाटणे – त्रास वाटणे .
182. बचत करणे – भविष्यासाठी संग्रह करणे.
183. वणवण करणे – उन्हात पायपीट करणे , भटकणे .
184. नष्ट होणे – नाहीसे होणे .
185. खालावत जाणे – कमी होत जाणे.
186. वाया न घालवणे – फुकट जाऊ न देणे .
187. अपव्यय टाळणे – दुरुपयोग न करणे .
188. रूढ होणे – कायम होणे.
189. तुटवडा असणे – कमतरता असणे .
190. पटाईत असणे – तरबेज असणे.
191. शपथ घेणे – प्रतिज्ञा करणे.
192. बेधुंद होणे – बेभान होणे.
193. धरतीवर कोसळणे – मरण पावणे .
194. दुःख गिळणे – दुःख पचवणे.
195. कथा लावणे – प्रवचन करणे.
196. आसमंतात घुमणे – अवकाशात नाद फिरत राहणे .
197. दणाणून सोडणे – सतत आवाज होत राहणे .
198. रिंगण धरणे – फेर धरणे .
199. आभाळाकडे डोळे लावून बसणे – पावसाची आतुरतेने वाट पाहणे .
200. आभाळाची कुऱ्हाड पडणे – मोठे संकट येणे.
201. काळीज दगडाचे होणे – मन घट्ट करणे.
202. ओस पडणे – भकास होणे, उजाड होणे.
203. जीव वरखाली होणे – काळजी वाटणे.
204. अप्रूप वाटणे – कौतुक वाटणे .
205. विचारपूस करणे – चौकशी करणे.
206. थैमान घालणे – उच्छाद मांडणे.
207. हलकल्लोळ उडणे – हाहाकार माजणे .
208. युद्धापातळीवर हालचाली करणे – ताबडतोब निर्णयाची अंमलबजावणी करणे.
209. हेळसांड करणे – दुर्लक्ष करणे.
210. वाईट दिवस येणे – हलाखीची परिस्थिती निर्माण होणे.
211. उत्तेजन देणे – प्रोत्साहन देणे.
212. सुळावर चढवणे – फासावर लटकावणे .
213. कडेलोट करणे – उंच कड्यावरून ढकलून देणे.
214. हसून हसून पोट दुखणे – खूप हसू येणे, बेफाम हसणे.
215. तोंड सुकणे – चेहरा निस्तेज होणे,चेहरा फिका पडणे.
216. जळून खाक होणे – जळून नाश पावणे.
217. तहानभूक हरपणे- तहानभूक विसरून गुंग होणे.
218. फसगत होणे- फसवणूक होणे.
219. ऐटी मिरवणे – तोरा मिरवणे,रुबाब करणे.
220. तोंडावर हसू फुटणे – पटकन हसू येणे.
221. वाहवा मांडणे – स्तुती करणे ,कौतुक करणे.
222. हेवा करणे – मत्सर किंवा द्वेष करणे .
223. तोंडात बोट घालणे – आश्चर्य वाटणे, नवल वाटणे.
224. हात बसणे – पक्का सराव होणे ,कुशलता येणे .
225. उदरनिर्वाह करणे – पोट भरणे.
226. ध्यान लावणे – डोळे मिटून एकाग्र होणे.
227. निरुत्तर होणे – उत्तर न सुचणे.
228. गुजराण करणे – पोट भरणे.
229. आत्मसात करणे – मिळवणे.
230. तल्लीन होणे – गुंग होणे,मग्न होणे.
231. सहभागी होणे – सामील होणे.
232. गौरव करणे – सन्मान करणे.
233. व्याकूळ होणे – कासावीस होणे.
234. ठावठिकाणा नसणे – पत्ता न सापडणे.
235. हात जोडणे – नम्रपणे विनंती करणे.
236. प्रसंगावधान राखणे – तत्परतेने निर्णय घेणे.
237. निपचित पडणे – हालचाल न होता पडून राहणे.
238. काळजात धस्स होणे – खूप घाबरणे .
239. भेदरलेल्या नजरेने पाहणे – घाबरलेल्या नजरेने पाहणे .
240. हायसे वाटणे – समाधान वाटणे.
241. डोळे पाणावणे – डोळ्यात अश्रू येणे,रडवेले होणे.
242. प्रसंगाचे गांभीर्य जाणणे- परिस्थितीचा गंभीरपणे विचार करणे.
243. मार्गी लागणे – नीट व्यवस्थित करणे.
244. अश्रूला वाट मोकळी करून देणे – मोकळेपणाने रडणे.
245. कुरवाळणे – अंगावरून प्रेमाने हात फिरवणे.
246. पाय धरणे- लीन होऊन नमस्कार करणे,क्षमा मागणे.
247. कंबर धरणे – कंबर दुखणे .
248. वाट वाकडी करणे – वाट बदलून दुसरीकडे जाणे .
249. रात्रंदिवस घाम गाळणे – दिवसरात्र खूप कष्ट करणे.
250. चिटपाखरू नसणे – नीरव शांतता असणे.
251. झेंडू फुटणे- भीतीमुळे तोंडाला फेस येणे.
252. धाबे दणाणणे – खूप भीती वाटणे.
253. जीवात जीव नसणे – खूप घाबरणे.
254. अंग घामाने थबथबणे – घाबरल्यामुळे घामाघूम होणे.
255. तोंडावाटे शब्द न फुटणे – खूप घाबरल्यामुळे बोलती बंद होणे.
256. कालवा उडणे – कोलाहल माजणे,गडबडगोंधळ होणे.
257. धाप लागणे – खूप पळाल्यामुळे दम लागणे.
258. दूम नसणे – ठावठिकाणा नसणे ,पत्ता नसणे.
259. विसर पडणे – विस्मरण होणे .
260. पोटात खड्डा पडणे – खूप भीती वाटणे .
261. जिवाचा धडा करणे – धीर एकवटणे .
262. पाठबळ असणे – आधार असणे .
263. घास मोडणे – जेवणे .
264. पोटात घाबरा पडणे – खूप घाबरणे .
265. पायाखालची जमीन हादरणे – भीतीने सुचेनासे होणे .
266. नाराज होणे – निराश होणे , वाईट वाटणे ,हिरमुसणे .
267. सार्थकी लागणे – धन्यता पावणे .
268. गणती करणे – मोजणी करणे .
269. प्रफुल्लित होणे – आनंदित होणे .
270. माग काढणे – वाट काढणे , रस्ता शोधणे .
271. तत्पर असणे – तयार असणे .
272. पळ काढणे – पळून जाणे.
273. दाह होणे – आग होणे ,जळजळणे .
274. ताव मारणे – खूप खाणे ,खाण्यावर तुटून पडणे.
275. सुगावा लागणे – मागोवा लागणे , अंदाज लागणे.
276. दिलासा मिळणे – धीर मिळणे .
277. कणखर बनणे – काटक बनणे .
278. ओढाताण होणे – कष्टदायक ,त्रासदायक धावपळ होणे.
279. गराडा पडणे – घेराव पडणे .
280. नात्यातील वीण गहिरी असणे – नाते घट्ट असणे .
281. वणवण सहन करणे – त्रासदायक भटकंती सहन करणे.
282. समजूत काढणे – गैरसमज दूर करणे .
283. नाव उंच करणे – कीर्ती संपादन करणे ,मानाचे स्थान मिळवणे .
284. दबदबा निर्माण करणे – दरारा निर्माण करणे.
285. हिऱ्याला पैलू पाडणे – तरबेज करणे.
286. सांभाळ करणे – पालनपोषण करणे.
287. राब राब राबणे – खूप कष्ट करणे.
288. परिस्थितीशी झगडणे – वाईट स्थितीचा मुकाबला करणे.
289. कमीपणा वाटणे – अपमान वाटणे.
290. खंत वाटणे – खेद वाटणे, वाईट वाटणे.
291. कसूर न करणे – चूक न करणे,दुर्लक्ष न करणे.
292. खंड पडणे – मध्येच थांबणे .