डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर भाषण

 

महामानव भारतरत्न

डॉ.बाबासाहेब

 आंबेडकर

              भारतीय घटनेचे शिल्पकार ,दलितांचे कैवारी ,दलितोद्धारक 

अशा विविध रूपांनी आपल्याला सुपरिचित असणार्‍या 

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांचे पूर्ण नाव भीमराव रामजी 

आंबेडकर . 14 एप्रिल 1891 रोजी त्यांचा जन्म मध्य 

प्रदेशातील महू या गावी झाला .रत्नागिरी जिल्हयातील 

आंबवडे हे त्यांचे मूळ गाव .

                लष्करात सुभेदार म्हणून नोकरीस असणारे त्यांचे वडील 

पुढे सातार्‍यास स्थायिक झाल्यामुळे आंबेडकरांचे बालपण 

सातारा येथे गेले .त्यानंतर मुलांच्या शिक्षणासाठी म्हणून 

त्यांचे कुटुंब मुंबईला  आले . इ.स.1907 मध्ये बाबासाहेब 

मॅट्रिकची परीक्षा उत्तीर्ण झाले .1912 मध्ये मुंबईच्या 

एल्फिन्स्टन कॉलेजमधून ते बी.ए.ची परीक्षा उत्तीर्ण झाले .

1913 साली ते उच्च शिक्षणासाठी अमेरिकेस रवाना झाले .

तेथील कोलंबिया विद्यापीठात त्यांनी अर्थशास्त्र ,

राज्यशास्त्र व समाजशास्त्र या विषयांचा सखोल 

अभ्यास केला . इ.स. 1915 मध्ये त्यांनी कोलंबिया

 विद्यापीठाची एम.ए.  ही पदवी प्राप्त केली .त्यानंतर

 त्याच विद्यापीठाने त्यांना त्यांच्या उत्कृष्ट प्रबंधाबद्दल 

पी.एच.डी. ही पदवी बहाल केली .

                   अमेरिकेतील अभ्यास पूर्ण करून डॉ.आंबेडकर कायदा 

व अर्थशास्त्र यांचा अभ्यास करण्यासाठी इंग्लंडला गेले .

परंतु आर्थिक अडचणीमुळे तेथील शिक्षण अर्धवट सोडून 

त्यांना भारतात परतावे लागले . काही काळ त्यांनी बडोदा 

संस्थानात नोकरी केली . पुढे मुंबईच्या सिडनहॅम कॉलेज 

ऑफ कॉमर्स येथे ते प्राध्यापक म्हणून काम करू लागले .

 त्याच वेळी त्यांनी सार्वजनिक कार्यामध्ये सहभाग घेण्यास

 सुरुवात केली . माणगाव व नागपूर येथे भरलेल्या अस्पृश्यता 

निवारण परिषदांमध्ये ते सहभागी झाले .

                  इ.स.1920  साली डॉ.आंबेडकर पुन्हा इंग्लंडला गेले . 

तेथे त्यांनी बी.एस्सी. व  डी.एस.सी. या पदव्या संपादन

 केल्या .याच वास्तव्यात ‘बार अॅट लॉं’ (बॅरिस्टर ) ची

 पदवी संपादन करून इ.स. 1923 मध्ये ते मायदेशी परतले .

मग त्यांनी आपले सार्वजनिक काम अधिक जोमाने सुरू केले .

 इ.स. 1924  मध्ये त्यांनी ‘बहिष्कृत हितकारिणी सभा’ 

या संस्थेची स्थापना केली व ते समाजसुधारणेचे कार्य

 करू लागले . इ.स. 1924  मध्ये मुंबई कायदेमंडळाचे 

सदस्य म्हणून ते नियुक्त झाले . येथून त्यांच्या राजकीय

 जीवनास प्रारंभ झाला .

             डॉ.आंबेडकरांच्या काळात भारतात चातुर्वर्ण्य  , जातिभेद ,

अस्पृश्यता , सरंजामशाही या वाईट रितींचे अधिराज्य होते .

 दलित ,आदिवासी ,भटके विमुक्त हे सर्वच हालाखी ,

अन्याय ,अस्पृश्यता ,दास्य ,अज्ञान यात खितपत पडले होते .

 हा सर्व समाज जणू निश्चेष्ट लोळागोळा झाला होता .

 डॉ.आंबेडकरांनी आपल्या तेजस्वी विचारांनी या समाजाच्या 

प्राणांमध्ये फुंकर घालून चेतना आणली . अस्पृश्यांचे हक्क 

प्रस्थापित करण्याच्या प्रश्नाला त्यांनी सर्वाधिक प्राधान्य दिले .

              अस्पृश्यांना पाणी भरण्यास मज्जाव असणार्‍या महाडच्या 

चवदार तळ्याचे पाणी डॉ.आंबेडकरांनी 20 मार्च 1927

 रोजी महाडला सत्याग्रह करून अस्पृश्यांसाठी खुले केले .

 2 मार्च 1930 रोजी नाशिक येथे काळाराम मंदिरात 

अस्पृश्यांनाही प्रवेश करता यावा म्हणून त्यांनी सत्याग्रह

 करून हिंदू मंदिरांचे दरवाजे अस्पृश्यांना खुले केले .

अस्पृश्यांना व स्त्रीदास्य यांचा पुरस्कार करणारी मनुस्मृती 

जाळली . अस्पृश्यांनाही न्याय देण्यात यावा यासाठी

 डॉ. आंबेडकरांनी सर्वतोपरी अथक प्रयत्न केले .

 14 ऑक्टोबर 1956 रोजी आंबेडकरांनी आपल्या 

अनुयायांसह  बौद्ध धर्माची नागपूर येथे दीक्षा घेतली .

               डॉ. आंबेडकर भारताच्या घटना समितीचे सभासद होते . 

तिच्याच मसुदा समितीचे ते अध्यक्ष होते . भारतीय राज्यघटना

 तयार करण्यात डॉ.आंबेडकरांचा सिंहाचा वाटा होता . 

म्हणूनच ‘भारतीय घटनेचे शिल्पकार’ म्हणून आपण 

त्यांना गौरवितो . 

अस्पृश्यांमध्ये शिक्षणाचा प्रसार करण्याच्या कार्यावरही 

त्यांनी भर दिला . कारण शिक्षण घेतल्यानेच अस्पृश्यांची

 उन्नती होईल हे त्यांना उमजले होते . म्हणून त्यांनी तरुण 

तसेच प्रौढ दलित व्यक्तींसाठी रात्रशाळा चालविणे , वाचनलये 

सुरू करणे असे उपक्रम राबविले .

                  इ.स. 1946 मध्ये त्यांनी पीपल्स एज्युकेशन सोसायटी 

ही संस्था स्थापन केली . या संस्थेने मुंबई येथे सिद्धार्थ 

कॉलेज व औरंगाबाद येथे मिलिंद कॉलेज ही महाविद्यालये 

व इतर शैक्षणिक संस्था सुरू केल्या . दलित विद्यार्थ्यांसाठी

 अनेक वसतिगृहे चालविली . अस्पृश्यांच्या उद्धाराबरोबरच 

स्त्रीस्वातंत्र्याला प्राधान्य देऊन त्यांनी हिंदू कोड बिलाच्या 

रूपाने स्त्रीचे जीवनव्यापी गौणत्व नाहीसे करून तिला 

कायद्याने समानता मिळवून दिली .

               आपल्या दैदीप्यमान व खंबीर आचारविचारांनी दलितांच्या 

व स्त्रियांच्या जीवनात नवी पहाट , नवा प्रकाश घेऊन येणारा

 हा क्रांतिसूर्य दिनांक 6 डिसेंबर 1956 रोजी अस्तंगत झाला .

 या दिवशी वयाच्या 65 व्या वर्षी त्यांचे महानिर्वाण झाले .

असे चतुरस्त्र व्यक्तिमत्व असणार्‍या डॉ. बाबासाहेब 

आंबेडकरांना 14 एप्रिल 1990 रोजी त्यांच्या जन्मशताब्दीचे 

औचित्य साधून ‘ भारतरत्न’ हा सर्वोच्च सन्मान भारत 

सरकारने  मरणोत्तर प्रदान केला . अशा या महापुरुषाला 

कोटी कोटी प्रणाम !!!