मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ

 

मराठी म्हणी व त्यांचा अर्थ

 

1.खाण तशी माती -जसे आईबाप तसे मूल .

2.खायला काळ , भुईला भार - ज्याचा कोणाला काही उपयोग नाही असा माणूस .

3.खुट्याची सोडली अन झाडाले बांधली - कुठेही शेवटी बंधनातच असणे .

4.खरा मोती गागऱ्यात लपला - खऱ्याची पारख नसणे .

5.खातो दोन आन्याचं , अंगात सतरा आन्याचं - केवळ बढाया मारणे .

6.खाटिकाला शेळी धार्जिणी - कठोर व्यक्तीला घाबरून सारे त्याच्या इच्छेनुसार काम करतात .

7.खिळ्यासाठी नाल गेला , नालासाठी घोडा गेला  - लहानश्या गोष्टीची उपेक्षा केल्यास भयानक परिणाम .

8.गर्जेल तो वर्षेल काय ? - जो वटवट करतो त्याचे हातून प्रत्यक्ष काय कार्य घडेल .

9.गर्वाचे घर खाली - गर्विष्ठ माणसाला अखेर लज्जित व्हावे लागते .

10.गाढवाच्या पाठीवर साखरेची गोणी - एखाद्या गोष्टीची अनुकूलता असून उपयोग होत नाही .त्याचा फायदा करून घेतला पाहिजे  .

11.गाढवाला गुळाची चव काय ? - गार पारख्याला रत्नाची परीक्षा कशी

 काय करता येईल .

12.गाढवापुढे वाचली गीता , कालचा गोंधळ बरा होता - मूर्खाला कितीही उपदेश केला तरी त्याचा काहीच परिणाम होत नाही .

13.गाव करी ते राव न करी - समुदायाने जे काम होईल ते राजाच्या हातूनही होणार नाही .

14.गाजराची पुंगी वाजली तर वाजली नाहीतर मोडून खाल्ली - एखादी गोष्ट साध्य झाली तर उत्तम नाहीतर तिचा उपयोग अन्य तऱ्हेने करता येईल .

15.गाड्याबरोबर नळ्याची यात्रा - मोठ्या लोकांबरोबर आश्रितांचाही फायदा होतो .

16.गुळाचा गणपती आणि गुळाचाच नैवेद्य - एखाद्याचे घ्यावयाचे आणि त्यालाच द्यावयाचे .

17.गोरा गोमटा कपाळकरंटा - दिसण्यात सुंदर पण नशिबाने दुर्दैवी .

18.गोष्ट लहान सांगणं महान - क्षुल्लक गोष्टीचा उदोउदो करणे .

19.गरिबी हरिबी काही हातची नाही - काळ काही आपल्या हातचा नाही .

20.गरिबानं खपावं ,धनिकानं चाखावं - गरिबानं कष्ट करावेत श्रीमंतानं माल खावा .

21.गोष्टी गोष्टी अन मेला कोष्टी - लांबलचक गोष्टी केल्यास मूळ कामधंदा बाजूला राहून नुकसान होते .

22.गोफण गेली तिकडे गोटा पडला इकडे  - कोणत्याही कामात ताळमेळ नसणे .

23.गाव सगळा मामाचा एक नाही कामाचा - अनेक सगेसोयरे असूनही प्रसंगी कुणीच मदत करीत नाही .

24.गरज सरो , वैद्य मरो - गरज असेपर्यंत पुढे पुढे करणे मग न विचारणे .

25.गरिबाच्या दाराला सावकाराची कडी - गरिबांवर सावकाराचा अंमल .

26.घरोघरी मातीच्या चुली - जिकडे तिकडे सारखीच परिस्थिती असणे .

27.घर फिरले म्हणजे घराचे वासेही फिरतात - प्रतिकूल परिस्थिती आल्यास सर्वच उलटे वागतात .

28.घर बांधून पाहावे , लग्न करून पाहावे - घर बांधायला अथवा लग्न करायला अंदाजापेक्षा अधिक खर्च येतो .

29.घरची ओस अंगण सांगते - घरात किती टापटीप आहे हे त्याच्या अंगणावरून समजते .

30.घर ना दार देवळी बिऱ्हाड - फकीरासारखे जीवन जगणे .

31.घुगऱ्या मूठभर सारी रात मरमर - कमाई थोडी पण खर्चच फार .

32.घरात नाही कौल , रिकामा डौल - घरात गरिबी पण रिकामीच ऐट .

33.घडाईत परीस मढाईत जास्त  - बनविण्यापेक्षा दुरुस्तीचाच अधिक खर्च .

34.घोड्यावर हौदा , हत्तीवर खोगीर - एखाद्या वस्तूचा चुकीच्या पद्धतीने उपयोग करणे .

35.घोडी मेली ओझ्याने , शिंगरू मेले हेलपाट्याने - आई काम करून थकते आणि तिचे मूल तिच्या मागे फिरून फिरून थकून जाते .

36.चार दिवस सासूचे ,चार दिवस सुनेचे - प्रत्येकाला काही दिवस अधिकार मिळतो .

37.चोरावर मोर - एकापेक्षा एक सवाई अपराध करणारा .

38.घरचे खाऊन लष्कराच्या भाकऱ्या भाजणे - स्वतःचा खर्च करून इतरांची कामे करणे .

39.चोराची पावले चोरास ठाऊक - चोराची कृत्ये , लबाड्या चोरालाच माहित .

40.घरासारखा गुण , सासू तशी सून - लहान मोठ्यांचे अनुकरण करत असतात .

41.चमत्कारावाचून नमस्कार नाही व पराक्रमावाचून पोवाडा नाही  - काही विशेष कार्य केल्याशिवाय लोक मान देत नाहीत .

42.चांदणे चोराला , ऊन घुबडाला   - चांगल्या गोष्टी दुर्जनाला आवडत नाहीत .

43.चालत्या गाड्याला वंगण कोणीही घालील - ज्याच्याजवळ सर्व काही आहे त्याला मदत करण्यास कोणीही तयार असते .

44.चिंता करी ते येई घरा - दुसऱ्याचे वाईट व्हावे अशी इच्छा केली की आपलेच वाईट होते .

45.चोर तो चोर वर शिरजोर - चोरी तर केली आणि वर आणखी शिरजोरी .

46.जळत्या घरचा पळता वासा - दिवाळखोर गृहस्थाच्या इस्टेटीतून जे काय हाती लागेल तेवढेच .

47.जन्मा घालील तो भाकर देईलच - जो आपणास जन्म देतो तो आपले पालनपोषण करतोच करतो  .

48.जळात राहून माशाशी वैर करू नये - जेथे आपण राहतो तेथे सलोख्याने राहावे .

49.जशी देणावळ तशी धुणावळ - आपण जसे दुसऱ्याच्या उपयोगी पडतो तसे दुसरे आपल्या उपयोगी पडतात .

50.जित्याची खोड मेल्याशिवाय जात नाही - माणसाला ज्या सवयी लागतात ,त्या शेवटच्या क्षणापर्यंत असतात .

51.जनात एक मनात एक  - दुटप्पी वर्तनाचा मनुष्य .

52.जनात बुवा आणि मनात कावा  - बाह्य जगात बुवा पण मनात कपट .

53.जन्मा आला हेला ,पाणी वाहता वाहता मेला - निर्बुद्ध लोक कष्ट करता करताच मारतात .

54.जशास तसे - एकाने केले त्याचप्रमाणे दुसऱ्याने वागावे .

55.जसा भाव तसा देव - ज्याप्रमाणे देवाची भक्ती असते त्याप्रमाणेच फळ मिळते .

56.जसा राजा तशी प्रजा - ज्याप्रमाणे राजाचे वर्तन असते , तसेच प्रजेचे .

57.जसे करावे तसे भरावे - जसे कर्म करावे तसे फळ मिळते .

58.टाकीचे घाव सोसल्यावाचून देवपण येत नाही  - अपार कष्ट सोसावेत तेव्हा कुठे वैभव प्राप्त होत असते .

59.झाडाला कान्हवले आणि आडात गुळवणी - ज्या गोष्टी शक्य नाहीत अशा गोष्टी करणे .

60.झोपेला धोंडा ,भुकेला कोंडा - भूक लागली की कण्या-कोंडाही

चालतो ,थकल्यावर कोठेही झोप येते .

61.हातचे सोडून पळत्याच्या पाठी लागू नये - दूरचे मिळण्याच्या आशेने जवळचे गमावू नये .

62.झाकली मूठ सव्वा लाखाची - आपल्याजवळ जे आहे त्याविषयी न सांगितलेलेच बरे  .

63.डाळ शिजत नाही आणि वरण उकळत नाही - कोणतीच गोष्ट साध्य होत नाही .

64.डोंगर पोखरून उंदीर काढणे - मोठ्या प्रमाणावर कष्ट करून हाती अत्यल्पच यश  लागणे  .

65.तन खाई धन - शेतात तनकट असेल तर पीक वाढत नाही .

66.ताकापुरती आजी - ज्याच्याकडून काम करून घ्यावयाचे असते त्याची प्रशंसा करतात  .

67.ताकापुरते रामायण - काम साधण्यापुरते आर्जव .

68.ताटाखालचे मांजर - दुसऱ्याच्या पूर्ण अधीन असणे .

69.तुझे माझे जमेना , तुझ्यावाचून करमेना - एकमेकाशी झगडत राहणे , पण एकमेकांखेरीज न करमणे .

70.तेल गेले ,तूप गेले – हाती धुपाटणे राहिले - दोन्हीकडून फायदा व्हावा म्हणून प्रयत्न करणे पण शेवटी दोन्हीकडून निराशाच पदरी पडणे .

71.तोंड दाबून बुक्क्यांचा मार - आपले नुकसान होत आहे तरीही लाचारीने शांत राहणे अशी परिस्थिती .

72.थेंबे थेंबे तळे साचे - एका एका वस्तूचाही हळूहळू संग्रह केला असता कालांतराने मोठा संचय होतो .

73.थोडे बोलणे , बहुत करणे - बोलावे थोडे पण कृतीच पुष्कळ करावी .

74.दमडीची कोंबडी रुपयांचा मसाला - क्षुल्लक गोष्टीसाठी अधिक खर्च .

75.दहा गेले पाच राहिले - आयुष्याची बरीच वर्षे निघून गेली आता फार थोडी राहिली .

76.दही खाऊ की मही खाऊ - हे करू की ते करू .

77.दळील तो भरील , करील तो पावेल - जो कष्ट करील त्याला त्याचे फळ मिळेल .

78.दात आहेत तर चणे नाहीत ,चणे आहेत तर दात नाहीत - पूर्ण सुखसमाधान,शांती कधीच लाभत नसते .प्रत्येकवेळी काही ना काही कमतरता असतेच  .